کد مطلب:7552 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

با توجه به تساوي حقوق زن و مرد در اسلام چرا زنان از ارث كمتري نسبت به مردان برخورداند؟

پيش از اسلام، چه در سرزمين عربستان و چه در سرزمينهاي ديگر اصولاً هيچ حقوقي براي زنان قرار نميدادند، از جمله آنها را از ارث محروم ميدانستند، چون معتقد بودند دختر متعلق به ديگران است و سرانجام بايد به خانه ديگران برود. هنگامي كه آيات ارث زنان مطرح شد، براي اعراب و مسلمانان باعث تعجب شد. در عين حال نبايد ارث را كه يك مسئله حقوقي و اقتصادي است، با شخصيت زنان و فضايلي كه ميتوانند كسب كنند (كه در آيات قرآن با مردان يكسان دانسته شدهاند) خلط كرد.

وضع خاص ارثي زن، معلول وضع خاصي است كه زن از لحاظ مهر و نفقه و غيره دارد. اسلام به موجب دلايلي، مَهر و نفقه را اموري لازم و مؤثر در استحكام زناشويي و تأمين آسايش خانوادگي و ايجاد وحدت ميان زن و شوهر دانسته است و چون مهر و نفقه بر عهده مرد ميباشد، قهراً از بودجه زندگي زن كاسته شده و تحميلي از اين رو بر مرد شده است. اسلام ميخواهد اين تحميل را از طريق ارث براي مردان جبران بكند. از اين رو براي مرد دو برابر زن سهم الارث قرار داده است.(1)

بنابراين قانون ارث زن و مرد با قوانين ديگر از جمله قرار دادن مخارج زن و فرزندان بر عهده مرد و مسئوليت سنگين اداره زن و فرزندان بر عهده مردان بايد در مجموع محاسبه گردد. اسلام از نظر حقوقي هيچ وظيفهاي براي زن در خانه شوهر قائل نيست و حتي غذا درست كردن، شستن لباسها، نگه داري بچهها و شير دادن به آنان را از دوش زنان برداشته و آنها را جزء نفقه محسوب نموده و مسئوليت آنها را براي مردان دانسته است، يعني بر زنان در اين گونه موارد تكليفي قرار نداده است.

هم چنين مسئله اداره امنيّت زن و فرزندان و امنيت جامعه را بر دوش مردان نهاد.

ولي به جبران اين مسئوليتها كه بر مرد روا داشته، سهم ارث و ديه او را بيشتر از زن قرار داده است، تا تعادل نسبي بر قرار شود. بنابراين قوانين اسلام را بايد در رابطه با يكديگر مقايسه و محاسبه و سبك و سنگين كنيم، نه اين كه فقط به طور يك جانبه به مسئله ارث بپردازيم. اگر قوانين را در مجموع ملاحظه كنيم، ميبينيم نه بر مرد ظلم شده و نه بر زن. اگر ملاحظه بفرماييد مردي كه داراي يك پسر و يك دختر است، از دنيا برود، پسرش دو برابر دخترش ارث ميبرد، اما پسر بايد به دنبال خرجي دادن به زن و فرزندان برود، ولي دختر چنين نيست. ديگران به خواستگاري او ميآيند و با دادن مهريه و نفقه و هزينه زندگي او را اداره ميكنند.

براي مطالعه و اطلاع بيشتر در اين گونه مسائل ميتوانيد به مجله كتاب نقد شماره 12 مراجعه نماييد.

پي نوشتها:

1. شهيد مطهري، مجموعه آثار، ج 19، نظام حقوق زن در اسلام، ص 233 به بعد.